Tarihi ve Saati : 24.03.2022 |
Tebliğ Tipi : |
KAMU İHALE KURULU KARARI
Toplantı No : 2022/019
Gündem No : 12
Karar Tarihi : 24/03/2022
Karar No : 2022/DK.D-94
Toplantıya Katılan Üye Sayısı : 7
Gündem Konusu : 4735 Sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanununun Geçici 5 inci Maddesinin Uygulanmasına İlişkin Esaslara Dair Tereddütlerin Giderilmesi
4735 Sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanununun Geçici 5 inci Maddesinin Uygulanmasına İlişkin Esasların (Esaslar) yürürlüğe konulmasına dair 23 Şubat 2022 tarihli ve 5203 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı 24 Şubat 2022 tarihli ve 31760 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
Esasların “Tereddütlerin giderilmesi” başlıklı 12 inci maddesinde “(1) Bu Esasların uygulanmasında ortaya çıkabilecek tereddütleri gidermeye Kamu İhale Kurumu yetkilidir.” hükmü yer almakta olup, bu hükme istinaden Kurumumuza intikal eden uygulamadaki tereddütlerin aşağıdaki şekilde giderilmesine karar verilmiştir:
4735 sayılı Kanunun Geçici 5 inci maddesinde, 4734 sayılı Kamu İhale Kanununa göre ihalesi yapılan ve Türk Lirası üzerinden sözleşmeye bağlanan mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinde ek fiyat farkı verilebileceği belirtilerek ek fiyat farkı verilebilecek alım türlerini, ürün ve girdiler ile hesaplamalara ve sözleşmelerin devrine ilişkin esas ve usulleri tespite Cumhurbaşkanı yetkili kılınmıştır.
Bu çerçevede, 23/2/2022 tarihli ve 5203 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile ek fiyat farkı verilmesi gereken sözleşmeler tespit edilmiş olup, bu Karar uyarınca idarelerin bağlı yetki çerçevesinde hareket etmesi gerektiği ve ek fiyat farkı verilmemesi yönünde takdir yetkisinin bulunmadığı,
İstisna kapsamında gerçekleştirilen alımlar için Esasların 11 inci maddesinin birinci fıkrasında “4734 sayılı Kanun kapsamındaki idarelerin bu Kanundan istisna edilen (3 üncü maddesindeki istisnalar dâhil) mal ve hizmet alımları ile yapım işlerine ilişkin imzalanan ve 2 nci maddenin birinci ve ikinci fıkrasında belirtilen şartları sağlayan sözleşmeleri için, bu Esasların yürürlüğe girdiği tarihten itibaren120 gün içinde ilgili mevzuatında düzenleme yapılması kaydıyla, 1/7/2021 ile 31/12/2021 tarihleri arasında (bu tarihler dâhil) gerçekleştirilen kısımlar için ek fiyat farkı hesaplanabilir ve/veya bu sözleşmeler devredilebilir. Ek fiyat farkı, bu Esasların 5, 6 ve 7 nci maddelerinde belirtilen mal ve hizmet alımları ile yapım işleri sözleşmelerinde hesaplanabilir. Bu kapsamda hesaplanan ek fiyat farkı tutarı, bu Esaslara göre verilebilecek ek fiyat farkı tutarını aşamaz.” hükmü yer almaktadır.
Bu çerçevede, 24/2/2022 tarihinden itibaren 120 gün içinde ilgili mevzuatında düzenleme yapılması halinde 1/7/2021 ile 31/12/2021 tarihleri arasında (bu tarihler dâhil) gerçekleştirilen kısımlar için ek fiyat farkı verilebileceği ve bu husustaki takdirin ilgili idareye ait olduğu,
4735 sayılı Kanunun geçici 5 inci maddesinde, “4734 sayılı Kamu İhale Kanununa göre 1/12/2021 tarihinden önce ihalesi yapılan” sözleşmeler için ek fiyat farkı hesaplanacağının düzenlediği, doğrudan temin yönteminin 4734 sayılı Kanunun 18 inci maddesinde sayılan ihale usulleri arasında yer almadığı dikkate alındığında anılan Kanunun 22 nci maddesine göre gerçekleştirilen alımlar için ek fiyat farkı verilemeyeceği,
Esasların 2 nci maddesinin birinci fıkrasında “4/1/2002 tarihli ve 4734 sayılı Kamu İhale Kanununa göre 1/12/2021 tarihinden önce ihalesi yapılan ve 4735 sayılı Kanunun geçici 5 inci maddesinin yürürlüğe girdiği 22/1/2022 tarihi itibarıyla devam eden veya 22/1/2022 tarihinden önce fesih veya tasfiye edilmeksizin kabulü/geçici kabulü yapılan mal ve hizmet alımları ile yapım işlerine ilişkin Türk Lirası üzerinden yapılan sözleşmelerde, 1/7/2021 ile 31/12/2021 tarihleri arasında (bu tarihler dâhil) gerçekleştirilen kısımlar için, ihale dokümanında fiyat farkı hesaplanmasına ilişkin hüküm bulunup bulunmadığına bakılmaksızın verilecek ek fiyat farkı bu Esaslara göre hesaplanır.” hükmü yer almaktadır.
Bu çerçevede, ek fiyat farkı hesaplamalarına ilişkin olarak 1/7/2021 ile 31/12/2021 tarihleri arasında gerçekleştirilen kısımların tespitinin yapılması gerektiği, hakedişlerin aylık olarak yapılmadığı durumlarda hakediş tarihinin dikkate alınmasının uygun olmayacağı, bu ve benzeri hallerde idareler tarafından 1/7/2021 ile 31/12/2021 tarihleri arasında imalatın/işin/teslimatın fiili olarak gerçekleşip gerçekleşmediği tespit edilerek, imalatın/işin/teslimatın fiili gerçekleştirildiği ayın endeksinin kullanılması gerektiği,
Esaslar’ın 8 inci maddesinin beşinci fıkrasında “Ek fiyat farkı hesaplamalarında 1/7/2021 ile 31/12/2021 tarihleri arasında (bu tarihler dâhil) sözleşmelerin gerçekleştirilen kısımlarının iş veya teslim programına uygun olması şartı aranmaz.” hükmü yer almaktadır.
Anılan fıkra uyarınca ek fiyat farkı hesaplamalarında, sözleşmelerin 1/7/2021 ile 31/12/2021 tarihleri arasında gerçekleştirilen kısımlarının iş veya teslim programına uygun olması şartı aranmayacağından iş programına göre gerçekleştirilmesi gereken ayın endeksi ile işin fiilen gerçekleştirildiği ayın endeksinden düşük olanının esas alınmaması, doğrudan imalatın/işin/teslimatın gerçekleştirildiği ayın endekslerinin dikkate alınması gerektiği,
Yapım İşleri Genel Şartnamesinin 39 uncu maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde “Yüklenicinin yaptığı işler ile ihzarattan doğan alacakları, metrajlara göre hesaplanarak sözleşme hükümleri uyarınca kesin ödeme niteliğinde olmamak ve kazanılmış hak sayılmamak üzere geçici hakediş raporları ile ödenir. Metrajlar, yeşil defter ve eklerinde gösterilir. Yüklenici, kesin hesapları da yapı denetim görevlisinin denetimi altında işe paralel olarak yürütmek zorundadır. Bu halde, geçici hakediş raporlarının düzenlenmesinde, bitmiş iş kısımları için kesin metrajdaki miktarlar dikkate alınır.” hükmü yer almakta olup, bu hükme göre birim fiyat sözleşmelerde, hakediş raporlarının düzenlenebilmesi için yüklenici tarafından gerçekleştirilen imalatların tespitinin zorunlu olduğu, anılan maddenin ikinci fıkrasına göre ise anahtar teslimi götürü bedel sözleşmelerde hakedişlerin ihale dokümanında öngörülen ilerleme yüzdeleri üzerinden sözleşmesinde ve eklerinde yazılı esaslara göre ödenmesi gerektiği anlaşılmaktadır.
Anılan hükümlere uygun olarak gerekli belgelerin düzenlenmemiş olması durumunda, çalışılan (hakediş konusu imalatların gerçekleştirildiği) toplam gün sayısı ve hakediş tutarı esas alınarak hesaplanacak bir (1) çalışma gününe tekabül eden hakediş tutarı üzerinden enterpolasyon yöntemi ile her bir takvim ayına ait hakediş tutarının belirlenebileceği ve ek fiyat farkı hesabının ilgili aya ait endeks ile bu şekilde bulunan hakediş tutarı üzerinden yapılabileceği,
4735 sayılı Kanununun “Ek kesin teminat” başlıklı 12 nci maddesinde “Fiyat farkı ödenmesi öngörülerek ihale edilen işlerde fiyat farkı olarak ödenecek bedelin, sözleşme bedelinde artış meydana gelmesi halinde bu artış tutarının % 6 'sı oranında teminat olarak kabul edilen değerler üzerinden ek kesin teminat alınır. Fiyat farkı olarak ödenecek bedel üzerinden hesaplanan ek kesin teminat hakedişlerden kesinti yapılmak suretiyle de karşılanabilir.” hükmü yer almaktadır.
4735 sayılı Kanunun geçici 5 inci maddesi uyarınca yapılacak ek fiyat farkı hesabına esas olarak, sözleşmesinde fiyat farkı hesaplanmasının öngörülüp öngörülmediğine bakılmaksızın aynı Kanunun 12 nci maddesi uyarınca fiyat farkı olarak ödenecek bedelin % 6'sı oranında ek kesin teminat alınması gerektiği, ayrıca fiyat farkı olarak ödenecek bedel üzerinden hesaplanan ek kesin teminatın hakedişlerden kesinti yapılmak suretiyle de karşılanabileceği,
Ek fiyat farkı hesaplamaları geçici kabulü yapılmış olan işler için de yapılabileceğinden, anılan işler kapsamında yüklenicinin teminat süresindeki yükümlülüklerini yerine getirmeyebileceği hususu göz önünde bulundurularak ek kesin teminat alınması gerektiği,
Fiyat farkları da dâhil olmak üzere yüklenicinin yaptığı tüm işler ile ihzarattan doğan alacakları geçici hakediş raporları ile ödenmektedir. Bu çerçevede, ek fiyat farkı da bir hakedişe dayalı olarak ödeneceğinden normal fiyat farkı hesabındaki tüm kesintilerin yapılması ve ek fiyat farkı hesabının KDV hariç hesaplanarak KDV tutarının sonradan eklenmesi gerektiği,
Esasların 7 nci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde ihale tarihi (son teklif verme tarihi) ile teslim tarihi arasındaki süre 60 takvim günü ve altında olan mal alımlarında ek fiyat farkı hesaplanmaması gerektiği hüküm altına alınmıştır.
Anılan fıkrada geçen “teslim tarihi”nin yüklenicinin sözleşmesine göre malı teslim etmesi gerektiği tarih olduğu dikkate alındığında ek fiyat farkı esaslarının kapsamında olmayan bir sözleşmenin yüklenicinin kusurundan kaynaklanan sebeplerle teslim süresi 60 takvim gününün üzerine çıkartılarak ek fiyat farkı ödenebilecek mal alımları kapsamına giremeyeceği,
Yapım İşleri Genel Şartnamesinin 9 uncu maddesinin ikinci fıkrasında “Sigortaya esas alınacak bedeller, işin kendisi için sözleşme bedeli, her türlü araç, malzeme, ihzarat, iş ve hizmet makineleri, taşıtlar, tesisler ve benzeri için ise piyasa rayiçlerine göre hesaplanan bedellerdir. Ödenen toplam hakediş tahakkuk tutarının (fiyat farkları dahil) poliçedeki sigorta bedelini aşması ve/veya poliçede öngörülen sigorta bitiş tarihinin süre uzatımı veya cezalı çalışma sebebiyle aşılması hallerinde, zeyilname ile sigorta bedelinin artırılması ve/veya sigorta süresinin uzatılması zorunludur.” hükmü yer almaktadır.
Anılan mevzuat hükmüne göre ödenen toplam hakediş tahakkuk tutarının (fiyat farkları dahil) poliçedeki sigorta bedelini aşması ve/veya poliçede öngörülen sigorta bitiş tarihinin süre uzatımı veya cezalı çalışma sebebiyle aşılması hallerinde, zeyilname ile sigorta bedelinin artırılmasının ve/veya sigorta süresinin uzatılmasının zorunlu olduğu dikkate alındığında, ek fiyat farkı olarak ödenecek bedelden kaynaklanan hakedişlerdeki artış tutarı için de sigorta bedelinin arttırılması gerektiği,
Yapım İşleri Genel Şartnamesinin 40 ıncı maddesinin sekizinci fıkrasında “Kesin hesapların ve kesin kabul tutanağının idarece onaylanmasından sonra, bunlara ilişkin onay tarihlerinin sonuncusundan başlamak üzere en çok otuz gün içinde, idarece onaylanmış kesin hesaplara dayalı olarak, yapı denetim görevlisi tarafından kesin hakediş raporu düzenlenir.” hükmü,
Aynı Şartname’nin “Teminat süresi” başlıklı 42’nci maddesinde “(1) Geçici kabul ile kesin kabul tarihi arasında geçecek süre teminat süresidir. Yapım işlerinde teminat süresi, sözleşmesinde aksine bir hüküm yoksa on iki aydan az olamaz. Ancak sözleşme kapsamında yapım işiyle birlikte ifası istenen montaj, işletmeye alma, eğitim, bakım-onarım, yedek parça gibi destek hizmetlerine ait teminat ve/veya garanti süreleri işlerin özelliğine göre arttırılabilir veya eksiltilebilir. Bu süreler sözleşme veya eklerinde belirtilir...” hükmü yer almaktadır.
Anılan mevzuat hükmü uyarınca kesin hakediş raporunun, kesin hesapların ve kesin kabul tutanağının idarenin onay tarihinden en çok otuz gün içinde yapılması gerekmektedir. Bu bağlamda, geçici kabul ile kesin kabul tarihi arasında geçecek sürenin de sözleşmesinde aksine hüküm bulunmaması halinde en az on iki ay olması gerektiği dikkate alındığında mevzuata uygun olarak kesin hakedişi yapılmış olan bir yapım işinde ek fiyat farkına konu olabilecek (1/7/2021 ile 31/12/2021 tarihleri arasındaki dönemde) bir imalatın olamayacağı anlaşılmaktadır. Öte yandan, anılan Şartnamenin 39 uncu maddesinin dördüncü fıkrasının (ğ) bendi uyarınca bir defaya mahsus olmak üzere geçici kabulden sonra kesin kabule kadar ek geçici hakediş raporu düzenlenmesinin mümkün olduğu, bunun haricindeki ödeme belgelerine ilişkin olarak mali mevzuat çerçevesinde ilgili kurum ve kuruluşlardan görüş alınmasının uygun olacağı,
Yapım İşlerine Ait Tip Sözleşmenin 28.2 nci maddesi ile Kamu İhale Genel Tebliğinin 52 nci maddesi uyarınca revize birim fiyat hesabına giren iş kalemi için sözleşme sürecinde imalat miktarı artmaya devam ettikçe iş kaleminin revize birim fiyatının düşeceği, dolayısıyla revize birim fiyat hesabının toplam artış miktarı üzerinden yapılması ve revizeye giren toplam miktarın da hesaplanan nihai revize birim fiyat üzerinden ödenmesi gerektiği, bu çerçevede revize birim fiyat hesaplanan iş kalemleri için yapılacak ek fiyat farkı hesabında revizeye giren imalat miktarı için nihai (son) revize birim fiyatın kullanılması gerektiği,
Esaslar’ın 7 nci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde, ihale dokümanında fiyat farkı hesaplanacağı düzenlenen elektrik, ilaç, petrol ürünleri ve sıvılaştırılmış petrol gazı ürünleri alımlarında, ek fiyat farkı hesaplanmayacağı hüküm altına alınmış olup, doğalgaz alımları (LNG ve/veya CNG) anılan ürünler arasında sayılmadığından CNG alımı sözleşmeleri için Esaslarda belirtilen diğer koşulların sağlanması halinde ek fiyat farkı verileceği,
Anılan fıkrada yer alan “gerçekleştirilen kısımlar” ifadesinden, 1/7/2021 ile 31/12/2021 tarihleri arasında sözleşme konusu iş kapsamında iş/imalat/teslimat programına uygunluk şartı aranmaksızın yüklenici tarafından fiili olarak yapılan iş, imalat ve/veya teslimat miktarının anlaşılması gerektiği,
4735 sayılı Kanunun geçici 5 inci maddesi ile Esasların 2 nci maddesinin birinci fıkrası uyarınca, 22/1/2022 tarihi itibarıyla devam eden veya 22/1/2022 tarihinden önce fesih veya tasfiye edilmeksizin kabulü/geçici kabulü yapılan mal ve hizmet alımları ile yapım işlerine ilişkin Türk Lirası üzerinden yapılan sözleşmelerde, 1/7/2021 ile 31/12/2021 tarihleri arasında (bu tarihler dâhil) gerçekleştirilen kısımlar için, ihale dokümanında fiyat farkı hesaplanmasına ilişkin hüküm bulunup bulunmadığına bakılmaksızın ek fiyat farkı hesaplanması gerektiğinden 4735 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinde belirtilen mücbir sebepler ya da idareden kaynaklanan nedenlerle işin bitim tarihinin süre uzatımı verilmek suretiyle uzatıldığı hallerde de Esaslarda belirtilen diğer koşulların sağlanması kaydıyla ek fiyat farkı verileceği,
Sözleşmelerin devri için Esasların 9 uncu maddesinin birinci fıkrasında “Bu Esaslara göre sözleşmeler, yüklenicinin bu Esasların yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 60 gün içerisinde idareye yazılı olarak başvuruda bulunması ve idarenin onayı ile devredilebilir. Başvuru üzerine idarece 30 gün içerisinde başvuruya ilişkin karar alınır. İdarenin sözleşmenin devrine onay vermesi halinde, yüklenici tarafından devre ilişkin işlemler onay tarihini takip eden 30 gün içerisinde tamamlanır. İşlemlerin tamamlanmaması halinde başvuru yapılmamış kabul edilir. Yüklenicinin idareye başvuruda bulunması, sözleşmeden kaynaklanan yükümlülüklerini ortadan kaldırmaz.” hükmü yer almaktadır.
Anılan mevzuat hükmü uyarınca sözleşmenin devrine ilişkin olarak yüklenicinin başvurusu üzerine idarece 30 gün içerisinde başvuruya ilişkin karar alınacağı ve idarenin sözleşmenin devrine onay vermesi halinde, yüklenici tarafından devre ilişkin işlemlerin onay tarihini takip eden 30 gün içerisinde tamamlanacağı hüküm altına alınmış olup noter onayına ilişkin bir düzenlemeye yer verilmemiştir.
Türk Borçlar Kanununun ilgili hükümlerine göre, gerçekleştirilecek devirlerin geçerlilik şeklinin devredilecek sözleşmenin ihale dokümanında öngörülen geçerlilik şekline tabi olduğu dikkate alındığında ilk sözleşmede noter onayı bulunması halinde devir sözleşmesinin de noter onaylı olması gerektiği,
Esasların 9 uncu maddesinin ikinci fıkrasında “Devredilen sözleşmelerde devir alacaklarda ilk ihaledeki şartlar, devir tarihi itibarıyla aranır. Ancak, yüklenimi ortak girişim tarafından yürütülen sözleşmelerde ortaklar arasında devir veya hisse devirlerinde ilk ihaledeki yeterlik şartları aranmaz.” hükmü yer almaktadır.
Anılan mevzuat hükmü uyarınca devredilen sözleşmelerde devir alacaklarda ilk ihaledeki şartların, devir tarihi itibarıyla aranması gerektiği anlaşılmakta olup bu çerçevede sözleşmeyi devralacakların ilk sözleşme bedeli üzerinden belirlenecek yeterlik kriterlerini haiz olması gerektiği,
Esasların 11 inci maddesinin üçüncü fıkrasında “4734 sayılı Kanun kapsamı dışındaki kamu kurum ve kuruluşların taraf olduğu mal ve hizmet alımları ile yapım işlerine ilişkin 2 nci maddenin birinci fıkrasında belirtilen şartları sağlayan sözleşmeler için, ilgili mevzuatında düzenleme yapılması kaydıyla, 1/7/2021 ile 31/12/2021 tarihleri arasında (bu tarihler dâhil) gerçekleştirilen kısımlar için ek fiyat farkı hesaplanabilir.” hükmü yer almaktadır.
01/04/2003 tarihli ve 2003/DK.D-97 sayılı Kamu İhale Kurulu Kararı ile “Sadece köy tüzel kişilikleri tarafından oluşturulan Mahalli İdare Birliklerinin 4734 sayılı Kanun kapsamında bulunmadığına... ” karar verilmiştir.
Yukarıda aktarılan Kurul Kararı uyarınca 4734 sayılı Kanun kapsamı dışındaki kamu kurum ve kuruluşlarının köylerin altyapısının desteklenmesi projesi kapsamındaki sözleşmelere taraf olduğu dikkate alındığında, bahse konu sözleşmeler için ilgili mevzuatında düzenleme yapılması halinde ek fiyat farkı hesaplanabileceği,
Anlaşılmakta olup, 4735 Sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanununun Geçici 5 inci Maddesinin Uygulanmasına İlişkin Esasların 12 nci maddesi uyarınca, idarelerce tesis edilecek işlemlerde yukarıda belirtilen hususların dikkate alınmasına ve kararın ilgili kısmının Kurumun resmi internet sitesinde yayımlanmasına,
Oybirliği ile karar verildi.